E-Księgarnia
Z okazji 60. rocznicy Poznańskiego Czerwca 1956, w piatek 24 czerwca 2016 roku, w zabytkowym gmachu Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu odbył się panel dyskusyjny pt. „Wydarzenia 1956 roku w Europie Środkowo-Wschodniej. Próba spojrzenia transnarodowego”. Wydarzenie zorganziowali wspólnie: Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu, Instytut Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu.
Dyskusję otworzył dyrektor Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu, dr Rafał Reczek i dyrektor Instytutu Filozofii UAM prof. Roman Kubicki. Odczytano również list gratulacyjny wiceprzewodniczącego Parlamentu Europejskiego, Ryszarda Czarneckiego, skierowany do organizatorów panelu. W panelu uczestniczyli: dr hab. prof. UAM Konrad Białecki (Instytut Historii UAM/Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu), prof. Krzysztof Brzechczyn (Instytut Filozofii UAM/Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu), prof. Janusz Karwat (Instytut Kultury Europejskiej UAM), dr Juraj Marusiak (Słowacka Akademia Nauk, Bratysława) oraz prof. Dragos Petrescu (Rumuńska Akademia Nauk, Bukareszt).
Janusz Karwat w inauguracyjnym wystąpieniu „Poznański Czerwiec 1956 w perspektywie transnarodowej" przedstawił zwięźle przebieg poznańskiego czerwca oraz jego krajowe i międzynarodowe oddziaływanie. Konrad Białecki w swoim referacie „Rok 1956 na Węgrzech" przedstawił wpływ sytuacji w Polsce na genezę powstania węgierskiego, krótko zarysował jego przebieg oraz zwrotne reakcje i postawy społeczeństwa polskiego na powstanie w Budapeszcie. Juraj Marusiak „Rok 1956 w Czechach i Słowacji" przedstawił reperkusje wydarzeń 1956 roku w Polsce i na Węgrzech w byłej Czechosłowacji. W kraju tym do robotniczych strajków doszło w już czerwcu 1953 r. w Pilznie i innych miastach. Represje wobec uczestników protestów spowodowały, że oddziaływanie buntów w Polsce i na Węgrzech było stosunkowo niewielkie, ograniczone w zasadzie do wystąpień młodzieży studenckiej. Z kolei Dragos Petrescu w swoim wystąpieniu „Echa roku 1956 w Rumunii" zarysował wpływ roku 1956 na pozycję Rumunii w bloku wschodnim. Według niego lojalna postawa Rumunii wobec Związku Sowieckiego ułatwiła podjęcie decyzji o wycofaniu wojsk sowieckich z Rumunii w 1958 r. , co doprowadziło później do powstania rumuńskiej wersji narodowego komunizmu. Krzysztof Brzechczyn w wystąpieniu „Rewizjonizm w Europie Środkowo-Wschodniej – dziwaczny bękart przemian politycznych 1956 roku" zajął się, wyrażanym z różną siłą przez środowiska partyjnych i akademickich intelektualistów, przekonaniem o możliwości reformy socjalizmu. Upadek tej wiary w 1968 r. doprowadził do załamania się środowisk rewizjonistycznych w poszczególnych krajach bloku, których czołowi przedstawiciele albo zostali zmuszeni do emigracji, albo przeszli do jawnej opozycji wobec realnie istniejącego socjalizmu.
W dyskusji zastanawiano się na ile zmiany społeczne 1956 były efektem liberalizacji spowodowanej w 1953 r. śmiercią Stalina, a na ile – podskórnymi procesami emancypacyjnymi w społeczeństwie sowieckim, którego wyrazem były bunty w Gułagu, które wybuchały jeszcze przed śmiercią Stalina. Drugim jej wątkiem była próba porównania wydarzeń 1956 roku z upadkiem komunizmu w 1989 r. Wreszcie trzecim zagadnieniem był fenomen rewizjonizmu oraz przebieg reformy kościoła katolickiego po Soborze Watykańskim i jego wpływ na życie społeczno-polityczne w poszczególnych krajach bloku.
Patroni medialni: TVP Historia, Polskie Radio, Głos Wielkopolski, Radio Merkury, Radio Emaus, Radio Meteor, Przewodnik Katolicki, Puls Poznania
BIOGRAMY PRELEGENTÓW:
Dr hab. Konrad Białecki, zatrudniony w Zakładzie Najnowszej Historii Polski Instytutu Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i Instytucie Pamięci Narodowej, Oddział w Poznaniu. Studiował historię na UAM i w Université de Haute Bretagne w Rennes. Koordynator Centralnego Projektu Badawczego IPN „Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce w latach 1944–1989”. Autor „Dziejów poznańskiego Klubu Inteligencji Katolickiej w latach 1956–1991” (Poznań 2007) i wielu publikacji dotyczących m.in. relacji międzywyznaniowych w Polsce i we Francji oraz prac z zakresu oporu społecznego w Polsce po II wojnie światowej.
Prof. Krzysztof Brzechczyn, filozof i historyk zatrudniony w Instytucie Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i Instytucie Pamięci Narodowej, Oddział w Poznaniu. Zainteresowania badawcze: filozofia historii, filozofia polityczna i społeczna oraz teoria i metodologia historii. Autor książek: „Kłopoty z Polską. Wybór publicystyki politycznej” (Poznań 1998), „Odrębność historyczna Europy Środkowej. Studium metodologiczne” (Poznań 1998), „O wielości linii rozwojowych w procesie historycznym. Próba interpretacji ewolucji społeczeństwa meksykańskiego” (Poznań 2004), „O ewolucji solidarnościowej myśli społeczno-politycznej w latach 1980–1981. Studium z filozofii społecznej” (Poznań 2013). Ostatnio zredagował (z G. Borbone) „Idealization XIV: Models in Science” („Idealizacja XIV: Modele w nauce” Leiden/Amsterdam: Rodopi/Brill 2016) i „Solidarność w kraju i w Wielkopolsce. Szkice do portretu” (Poznań 2016).
Lista publikacji dostępna jest na: https://amu.academia.edu/KrzysztofBrzechczyn
Dr Juraj Marušiak, starszy pracownik naukowy w Instytucie Nauk Politycznych Słowackiej Akademii Nauk w Bratysławie (Republika Słowacka). Tematem jego zainteresowań naukowych są historia Słowacji w wieku dwudziestym i pytania stosunków międzynarodowych w regionie Europy Środkowo-Wschodniej po 1989 r. Jest autorem monografii „Slovenská literatúra a moc v druhej polovici päťdesiatych rokov” („Literatura słowacka i władza w drugiej połowie lat 50–tych” Brno, Prius 2001) oraz współautorem książki „(Dez)integračná sila stredoeurópskeho nacionalizmu. Prípad štátov Vyšehradskej skupiny” („(Dez)integracyjna siła nacjonalizmu środkowoeuropejskiego. Przypadek krajów Grupy Wyszehradzkiej” Bratislava, Uniwersytet Komeńskiego 2015, razem z Mateuszem Gniazdowskim i Ivanem Halászem).
Prof. Janusz Karwat, kierownik Zakładu Studiów Gnieźnieńskich IKE UAM. Zainteresowania badawcze: historia wojskowa (XIX i XX w.), powstania na ziemiach polskich zaboru pruskiego, przede wszystkim Powstanie Wielkopolskie 1918–1919, bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe na przełomie XX i XXI wieku oraz biografistyka wielkopolska XIX i XX wieku. Jest autorem 15 książek naukowych i popularnonaukowych oraz kilkuset artykułów. Najważniejsze prace to: „Od idei do czynu. Myśl i organizacje niepodległościowe w Poznańskiem 1887–1919” (Poznań 2002), „Maksymilian Jackowski” (2005), „Poznań – Budapeszt 1956” wraz z Janosem Tischlerem (2006), „Powstanie Wielkopolskie 1918–1919. Wybrane aspekty z perspektywy 90 lat” (2008), „Powstanie Wielkopolskie 1918–1919 w historiografii i kulturze” (2012), „Wybitni Wielkopolanie: bł. Edmund Bojanowski i hr. August Cieszkowski. W 200. rocznicę urodzin” (Luboń 2014).
Dr Agnieszka Łuczak, historyk, absolwentka Wydziału Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu. Zajmuje się tematyką okupacji niemieckiej w latach 1939–1945 w Wielkopolsce oraz problematyką konspiracji antykomunistycznej i podziemia zbrojnego w Wielkopolsce w latach 1945–1956. Koordynowała prace nad częścią „Atlasu Polskiego Podziemia Niepodległościowego w latach 1944–1956” (Warszawa–Lublin 2007) dotyczącą obszaru woj. poznańskiego. Autorka książki „Utracone decorum. Grabież dóbr kultury z majątków polskiego ziemiaństwa w czasie okupacji niemieckiej 1939–1945” (Warszawa–Poznań 2011).
Prof. Dragoş Petrescu, historyk i politolog, prezes Zarządu Krajowej Rady ds. Badania Archiwów Securitate (Consiliul Naţional pentru Studierea Arhivelor Securităţii – CNSAS) w Bukareszcie oraz wykładowca porównawczych nauk politycznych i historii najnowszej na Wydziale Nauk Politycznych Uniwersytetu w Bukareszcie. Zainteresowania badawcze: analiza porównawcza systemów komunistycznych w Europie Środkowo-Wschodniej oraz transformacja ustrojowa 1989 w Europie Środkowo-Wschodniej z uwzględnieniem takich aspektów przemian jak instytucjonalizacja pamięci historycznej i sprawiedliwość okresu przejściowego (transitional justice). Jest autorem „Explaining the Romanian Revolution of 1989: Culture, Structure, and Contingency” („Wyjaśnienie rumuńskiej rewolucji 1989 roku. Kultura, struktura i przypadek” Bucharest: Editura Enciclopedică, 2010), a także współautorem „Raport Final al Comisiei Prezidenţiale pentru Analiza Dictaturii Comuniste în România” („Sprawozdanie końcowe przewodniczącego Komisji ds. Analiz dyktatury komunistycznej w Rumunii” Bukareszt: Editura Humanitas, 2007), „Entangled Revolutions: The Breakdown of the Communist Regimes in East-Central Europe” („Uwikłane Rewolucje. Upadek systemów komunistycznych w Europie Środkowo-Wschodniej” Bucharest: Editura Enciclopedică, 2014) oraz współredaktorem tomu „Nation-Building and Conflicting Identities: Romanian and Hungarian Case Studies” („Budowa narodu a konfliktowe tożsamości. Rumuńskie i węgierskie studia przypadków” Budapest: Regio Books, 2001).
24 czerwca 2016, piatek, godz. 11.00–15.00
Poznań, Biblioteka Raczyńskich, plac Wolności 19, sala 1