E-Księgarnia
Wielkopolska droga do niepodległości nie zaczęła się od powstania, lecz budowy polskiej administracji gotowej do przejęcia władzy. Gdy przyszła pora do walki, Polacy w zaborze pruskim mieli już swój demokratycznie wybrany rząd. Umożliwił to niesłusznie zapomniany Polski Sejm Dzielnicowy.
Od początku XX wieku w zaborze pruskim coraz większą popularnością cieszył się ruch endecki. W czasie wojny podjął on wraz z przedstawicielami chadecji inicjatywę utworzenia Koła Międzypartyjnego. W 1916 roku zmieniło ono nazwę na Międzypartyjny Komitet Obywatelski, który w 1918 roku przekształcił się z kolei w Centralny Komitet Obywatelski. CKO wyłonił z siebie Wydział Wykonawczy, który zajął się organizacją komitetów obywatelskich w rejonie. W krótkim czasie Wielkopolska pokryła się siecią komórek organizacyjnych wyczekujących odpowiedniej chwili, aby przejąć administrację prowincji. 12 listopada 1918 roku Wydział Wykonawczy ogłosił oficjalnie swoją działalność w Poznaniu jako Naczelna Rada Ludowa (NRL). Ta wyłoniła ze swojego grona trzyosobowy Komisariat, który zaczął sprawować nieformalną administrację w regionie. Potrzebna była legalizacja NRL, którą miał zapewnić zwołany wkrótce Sejm Dzielnicowy.
Wybory do sejmu opierały się na zasadzie powszechności, równości głosów, jawności głosowania oraz po raz pierwszy zrównania praw kobiet i mężczyzn. Wyłoniono 1399 delegatów, w tym 129 kobiet. Obrady sejmu toczyły się od 3 do 5 grudnia. Rozpoczęły się od mszy świętej, którą odprawił arcybiskup Edmund Dalbor. Następnie uformował się uroczysty pochód członków Komisariatu, NRL, posłów, delegatów, skautów i orkiestry. Poznaniacy witali uczestników Sejmu i wiwatowali na ich cześć.
Polski Sejm Dzielnicowy odegrał istotną rolę w pobudzeniu świadomości narodowej Polaków i integrował społeczność Polaków w państwie niemieckim. Pełnił funkcję elekcyjną, dokonał bowiem wyboru składu Naczelnej Rady Ludowej i określił zasady jej funkcjonowania. Przede wszystkim jednak Sejm legitymizował w ramach państwa niemieckiego władzę Naczelnej Rady Ludowej. Dzięki temu była ona w stanie przejąć później kontrolę nad wywołanym przedwcześnie powstaniem. Sprawowała ona funkcję lokalnego rządu aż do podpisania traktatu wersalskiego.
Instytut Pamięci Narodowej jest jednym z partnerów organizowanego przez Wojewodę Wielkopolskiego i Fundację Zakładów Kórnickich upamiętnienia 100. rocznicy obrad Polskiego Sejmu Dzielnicowego.
14 listopada o godz. 12:05 na Starym Rynku, przed Ratuszem i przed Pałacem Działyńskich, została zorganizowana inscenizacja historyczna nawiązująca do zwołania Polskiego Sejmu Dzielnicowego. Uczestnicy najpierw ze stopni Ratusza poinformowali o przejęciu władzy w Komitecie Wykonawczym Rady Żołnierzy, a następnie przeszli pod Pałac Działyńskich, by wysłuchać odezwy Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej o zwołaniu Polskiego Sejmu Dzielnicowego. Reżyserem tego wydarzenia z udziałem aktorów Teatru Nowego, w rolach m.in. ppor. Mieczysława Palucha, ks. Stanisława Adamskiego, posła Wojciecha Korfantego i red. Adama Poszwińskiego, oraz grupy rekonstrukcyjnej był Zbigniew Grochal. Po zakończeniu inscenizacji przed Odwachem została otwarta przygotowana przez Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk wystawa poświęcona Sejmowi Dzielnicowemu.
Natomiast 2 grudnia ulicami miasta przejdzie Pochód Polski śladem delegatów i delegowanych na Sejm. O godz. 13:30 poprzedzi go uroczysta msza św. w Farze Poznańskiej. Pochód wyruszy o godz. 14:45, by ulicami Świętosławską, Starym Rynkiem, Paderewskiego, alejami Marcinkowskiego, ulicami Piekary, Ratajczaka i Niezłomnych dojść pod pomnik Powstańców Wielkopolskich 1918/1919. Po zakończeniu pochodu organizatorzy zapraszają wszystkich na grochówkę oraz na wieczór sejmowy w Teatrze Muzycznym przy ul. Niezłomnych 1. Dotychczas zainteresowanie udziałem w pochodzie zgłosiły powiaty czarnkowsko-trzcianecki, jarociński, krotoszyński, rawicki i wągrowiecki. Zapowiedziany jest także udział większej grupy ze Śląska.
Więcej informacji znajduje się na stronie: polskisejmdzielnicowy.pl
