Nawigacja

Aktualności

Nowa publikacja „Tobie, Polsko, na śmierć i życie! Mogiły powstańców wielkopolskich poległych i zmarłych w latach 1918-1920”

W setną rocznicę Powstania Wielkopolskiego Instytut Pamięci Narodowej wyda publikację prezentującą wszystkie odnalezione i zinwentaryzowane na podstawie badań terenowych mogiły poległych oraz zmarłych z ran i chorób powstańców wielkopolskich wymienionych w publikacji W. Olszewskiego i Ł. Jastrząba „Lista strat Powstania Wielkopolskiego od 27 grudnia 1918 roku do 8 marca 1920 roku” (wyd. 2, Koszalin 2009). Informacje zostały wzbogacone wieloma zdjęciami i dokumentami archiwalnymi, prezentacją sylwetek wybranych poległych, opisami wybranych uroczystości pogrzebowych. Publikację przygotowano wspólnie z Wielkopolskim Urzędem Wojewódzkim w Poznaniu.

Książka poprzedzona jest słowem wstępnym Prezydenta RP Andrzeja Dudy i składa się z trzech rozdziałów poświęconych różnym aspektom powstania wielkopolskiego oraz właściwej ewidencji grobów. Autorem pierwszego rozdziału pt. „Wielkopolska wiktoria” jest prof. dr hab. Janusz Karwat, drugiego rozdziału pt. „Problematyka strat osobowych powstania wielkopolskiego” – dr Łukasz Jastrząb natomiast trzeciego pt. „Miejsca pochówku powstańców wielkopolskich z lat 1918-1920” – dr Adam Pleskaczyński, który jest także redaktorem naukowym publikacji.

Zasadniczą częścią książki jest „Wykaz grobów powstańców wielkopolskich poległych i zmarłych w latach 1918-1920”, opracowany przez Bartosza Biegałę i dr. Sławomira Józefiaka z Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego oraz Adama Kaczmarka z poznańskiego Oddziału IPN. W książce umieszczono również bibliografię i przypisy, spis źródeł ikonograficznych oraz wykaz nazwisk znajdujących się na inskrypcjach nagrobnych.

W trakcie zbierania materiałów do książki udało się dotrzeć do niekiedy mało znanych i zapomnianych grobów powstańczych. Do takich należą np. groby jeńców, zmarłych w berlińskim więzieniu Spandau. Trafili do niewoli, wraz z kilkudziesięcioma innymi powstańcami, podczas walk o Kargowę i Babimost w pierwszej połowie lutego 1919 r. Część z nich rozstrzelano lub zmasakrowano, kilku zostało odesłanych do obozów jenieckich. Tak stało się m.in. z Jerzym Stróżykiem, Janem Zygmanowskim i Stanisławem Paetzoldem, których groby zachowały się na cmentarzu „In den Kisseln” w Berlinie-Spandau. Wszyscy pochodzili z Wielichowa i służyli w 11 Wielichowskiej Kompanii 4 Batalionu Grupy Zachód.

Umieszczenie tych grobów w książce się możliwe dzięki staraniom Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Poznaniu we współpracy z centralą Biura oraz ówczesnym wicekonsulem w Ambasadzie RP w Berlinie Markiem Sorgowickim, który potwierdził istnienie grobów oraz wykonał ich zdjęcia.

do góry