Nawigacja

Aktualności

Otwarcie wystawy „Wypędzeni 1939. Deportacje obywateli polskich z ziem wcielonych do III Rzeszy”/„Vertriebene 1939. Deportationen von polnischen Bürgern aus den ins Dritte Reich eingegliederten Gebieten” – Hanower, 13 czerwca 2019

W siedzibie Wyższej Szkoły Ludowej (Ada-und-Theoddor-Lessing-Volkshochschule) usytuowanej na hanowerskiej starówce (Burgstrasse) odbył się wernisaż wystawy „Wypędzeni 1939. Deportacje obywateli polskich z ziem wcielonych do III Rzeszy”. Wystawa została przygotowana staraniem Związku Miast Polskich oraz Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu.

Wernisaż rozpoczął się pięknym wykonaniem na skrzypcach przez Lenkę Župkovą „Kaprysu I” skomponowanego przez Grażynę Bacewicz. Następnie głos zabrała Regine Kramarek wiceburmistrz Hanoweru, która odniosła się do ludzkich tragedii związanych z wysiedleniami. Zwróciła uwagę na niemieckie eksperymenty germanizacyjne oraz na szkody, jakie poniosły relacje polsko-niemieckie w związku z wydarzeniami roku 1939. Wiceburmistrz podniosła kwestię wdzięczności dla Polaków za wybaczenie okrucieństwa, przywołała również gest byłego kanclerza Willy’ego Brandta, który klęczał przed pomnikiem ofiar Getta w Warszawie. Wystąpienie Iwony Matuszczak-Szulc, dyrektor Wydziału Rozwoju Miasta i Współpracy Międzynarodowej Urzędu Miasta Poznania, koncentrowało się natomiast wokół wzajemnych wieloletnich relacji miast partnerskich Poznania i Hanoweru na wszelkich polach działalności. Matuszczak-Szulc odniosła się nie tylko do wspólnych inicjatyw, ale też do tego co łączy oba ośrodki. Następnie Piotr Orzechowski z Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu podziękował za możliwość prezentowania w Niemczech wystawy o wysiedleniach Polaków z roku 1939. Zwrócił uwagę na tragiczne doświadczenia tamtego pokolenia, ale też na zadanie stojące przed kolejnymi, czyli zachowaniem wiedzy i przekazywanie jej dalej. Z kolei dr Jacek Kubiak, kurator wystawy, wprowadził uczestników w szczegóły związane z jej przygotowaniem, a także przybliżył okoliczności tragedii wysiedleń. Po wystąpieniach młodzież z niemieckiego gimnazjum (Georg-Buechner-Gymnasium) omówiła treści znajdujące się na eksponowanych planszach, oprowadzając zgromadzonych po wystawie.

Uzupełnieniem wystawy jest bogato ilustrowana niemieckojęzyczna publikacja obejmująca całościowo problem wspomnianych wysiedleń.


Wystawa koncentruje się na deportacjach obywateli polskich z ziem wcielonych do III Rzeszy. Na wielkoformatowych planszach ukazane zostały poszczególne etapy polityki realizowanej przez okupanta niemieckiego. Kilkaset fotografii, plakatów i dokumentów zebranych w polskich i niemieckich archiwach dokumentuje wywózki ludzi zmuszonych do opuszczenia swoich domów, ich dalsze losy, a także ukazuje szerszy kontekst polityki prowadzonej przez Niemcy pod hasłami Lebensraum oraz Generalplan Ost, w okolicznościach terroru stosowanego wobec Polaków i Żydów na tych terenach. Skierowana do niemieckiego odbiorcy wystawa ma na celu m.in. zwrócenie uwagi na rolę paktu Hitler–Stalin w polityce wobec ludności polskiej żydowskiej, jak i przesiedleń tzw. Niemców etnicznych z terenów sowieckich, osiedlanych w okupowanej Polsce w ramach akcji „Heim ins Reich” (Powrót do Rzeszy).

Die Ausstellung „Vertriebene 1939. Deportationen von polnischen Bürgern aus den ins Dritte Reich eingegliederten Gebieten” dokumentiert erstmals die traumatischen Erlebnisse und Erfahrungen der polnischen Bevölkerung mit dem nationalsozialistischen Terror speziell in den westlichen Regionen Polens. Diese Gebiete waren nach dem Überfall Hitler-Deutschlands auf Polen 1939 nicht nur von der Wehrmacht und SS be-setzt und ausgeplündert, sondern zwangsweise dem Staatsgebiet des „Deutschen Reiches” zugeschlagen worden. Im Ergebnis wurde die polnische Bevöl-kerung gewaltsam ins südlich gelegene, von den Nationalsozialisten eingerichtete „Generalgouver-nement” umgesiedelt und damit in ein Gebiet, in dem sie ökonomisch kaum überleben konnte. Der polnischen Bevölkerung wurden ihre Häuser, Bauernhöfe und ihr bewegliches Eigentum geraubt. Das war das Schicksal von mehreren Hunderttau-senden Menschen aus diesen westlichen Regionen Polens.
 

Austellung „Vertriebene 1939...” / Wystawa „Wypędzeni 1939...”

Produzenten / Produkcja
Związek Miast Polskich oraz Instytut Pamięci Narodowej

Konzeption / Koncepcja
dr Jacek Kubiak (Kurator der Ausstellung / Kurator wystawy)
Janusz Zemer (Mitarbeit / Współpraca)
Małgorzata Schmidt (Graphische Gestaltung / Opracowanie graficzne)
Andreas Kleine-Kraneburg

Wissenschaftliche Konsultation / Konsultacja naukowa
prof. dr hab. Robert Traba, dr Katarzyna Woniak
Centrum Badań Historycznych PAN w Berlinie

Wissenschaftliche Mitarbeit / Współpraca naukowa
dr Agnieszka Łuczak
Tomasza Sudoł IPN

Übersetzungen / Tłumaczenia
Reinhard Lauterbach, Elżbieta Marszałek

Mitarbeit / Partnerzy
Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP
Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej
Wielkopolska Region
Wielkopolskie Muzeum Niepodległości

Urząd Miasta Poznania

Samorząd Województwa Wielkopolskiego

Koordynacja ekspozycji wystawy: Marta Szczesiak-Ślusarek (OBEN IPN w Poznaniu)

do góry