E-Księgarnia
27 kwietnia 2022 roku w Swarzędzkim Centrum Historii i Sztuki została otwarta wystawa poświęcona 40. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego pt. „Orła WRONa nie pokona”. Otwarcie wystawy było połączone z prelekcją dotyczącą stanu wojennego, przygotowaną przez Arkadiusza Małyszkę, pracownika poznańskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej, a jednocześnie członka „Solidarności” od 1980 r. W spotkaniu z młodzieżą z II LO w Swarzędzu wziął również udział internowany 13 XII 1981 r. mieszkaniec Swarzędza, Mieczysław Kaczmarek, ówczesny przewodniczący Międzyzakładowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” w Swarzędzu.
Dla pokolenia, które tworzyło NSZZ „Solidarność”, a także dla Instytutu Pamięci Narodowej ważne jest, aby prawda o stanie wojennym docierała do młodego pokolenia. Perspektywa ludzi młodych, urodzonych po stanie wojennym i w wolnej Polsce, daje im często bardzo odległy obraz wydarzeń, z którymi młodzi nie mieli kontaktu. Z książki nie poznaje się emocji – tego, co ludzie czuli w tym czasie, dlaczego to wciąż jest dla nich ważne. Najlepszą drogą, by młodzi ludzie mogli zrozumieć, czym był stan wojenny, jest kontakt, rozmowa z uczestnikami wydarzeń.
W trakcie spotkania rozmówcy starali się wyjaśnić młodzieży, że przygotowania do stanu wojennego trwały praktycznie od porozumień sierpniowych w 1980 r. Możemy także wprost mówić, że w 1981 r. nie groziła nam interwencja sowiecka. Niestety kolejne sondaże wskazują, że jeszcze spora grupa Polaków wciąż wierzy w zapewnienia gen. Jaruzelskiego, że uratował kraj przed kataklizmem. Przekonanie tej części społeczeństwa, że to kłamstwo, to wielkie zadanie stojące przed historykami (tymi zajmującymi się naukowo przeszłością, jak i nauczycielami historii w szkołach wszystkich szczebli), dziennikarzami i pisarzami. Dlatego takie spotkania są bardzo ważne.
Dobrym sposobem jest również odwiedzenie wystawy pokazującej stan wojenny, którą od 27 kwietnia do 6 maja można obejrzeć w godzinach otwarcia w Swarzędzkim Centrum Historii i Sztuki. Wystawa składa się z 13 plansz pokazujących różne aspekty ówczesnej rzeczywistości. Są materiały o terenowej grupie operacyjnej popierającej wojskową juntę (WRON), Obywatelskim Komitecie Ocalenia Narodowego, przekształconym później w Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego. Przede wszystkim jednak jest pokazana perspektywa podziemnego społeczeństwa obywatelskiego, które brało udział w protestach o różnym natężeniu i skali w latach osiemdziesiątych. Społeczeństwa, które wydawało, czytało i kolportowało niezależną prasę, wydawnictwa, miało własne walory filatelistyczne, kalendarze. Społeczeństwa, które potrafiło śmiać się z groźnego przeciwnika. Pokazane są też przykłady represji i trudności życia codziennego w stanie wojennym. Ważne też, że pamiętamy o stanie wojennym zarówno w kraju, jak i w naszej gminie. Na wystawę złożyły się materiały z prywatnej kolekcji Arkadiusza Małyszki oraz IPN.
Tekst: Arkadiusz Małyszka
