Nawigacja

Aktualności

IPNtv #historiaonline: wykłady i dyskusje o historii XX wieku

Zapraszamy do odbycia wirtualnej podróży: zachęcamy do skorzystania z najnowszej inicjatywy online Instytutu Pamięci Narodowej. Na kanale IPNtv w serwisie YouTube uruchomiliśmy playlistę pod nazwą #historiaonline. Nasi historycy w trakcie wykładów i dyskusji opowiadają o ciekawych i często nieznanych wydarzeniach z historii Polski XX wieku.

Zachęcamy także do korzystania z naszych dotychczasowych zasobów online, które można znaleźć m.in. na naszym profilu na Facebooku facebook.com/ipnpoz/.

Odwiedzajcie też przystanekhistoria.pl, nasze portale tematyczne, nowy portal edukacja.ipn.gov.pl, czytajcie publikacje, słuchajcie audycji, oglądajcie filmy. Bądźcie z nami. Wierzymy, że czas spędzony na stronach internetowych i w mediach społecznościowych IPN (facebook.com/ipngovpl/ oraz IPN Tv) pozwoli na poznanie nieznanych dotychczas wątków naszej historii.


Dr Marcin Jurek (Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Poznaniu) „Komunistyczna Partia Polski w województwie poznańskim w latach II RP”

Partia komunistyczna w województwie poznańskim w całym okresie dwudziestolecia międzywojennego pozostawała słaba i nieliczna. Nie miała szans zaistnieć w regionie, który sami komuniści uznawali za niezwykle trudny, określany przez nich wręcz jako „polska Wandea” – symbol kontrrewolucji. Warto jednak przybliżyć jej losy, dzięki czemu łatwiej zrozumieć korzenie władzy narzuconej Polakom w 1945 r.

Witold Sobócki (Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Poznaniu) „Powstanie i pierwsze lata Radja Poznańskiego”

24 kwietnia 1927 roku rozpoczęło działalność „Radjo Poznańskie”. Rozgłośnia ta była owocem oddolnej inicjatywy samorządowej Wielkopolan, w jej powstanie czynnie włączył się m.in.Cyryl Ratajski oraz Adolf hr. Bniński. Od pierwszego dnia pracy wykazała się nowatorstwem, jako pierwsza rozgłośnia w kraju transmitowała koncert operowy. Bardzo szybko stworzyła oryginalny program nadający zarówno dla Wielkopolski, całego kraju, jak też odbiorcy zagranicznego.

Prof. UAM dr hab. Konrad Białecki (Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Poznaniu) „Dlaczego pontyfikat Jana Pawła II był ważny dla Polaków?”

Dr hab. Rafał Reczek (Dyrektor Oddziału IPN w Poznaniu) „Radio Solidarność Region Wielkopolska”

W okresie stanu wojennego, mrocznej karty naszej historii, zrodził się pomysł stworzenia w Poznaniu niezależnego Radia, które będzie przekazywało społeczeństwu prawdziwe i rzetelne informacje o sytuacji w Polsce, o losie osób internowanych, o prawdziwym obliczu władzy w komunistycznej Polsce. Z perspektywy tamtego czasu i systemu, w którym przyszło to realizować, idea prawie niewykonalna, a jednak się udało. Inicjatorem i pomysłodawcą powstania Radia był Andrzej Piątek. Pierwszą audycję Radio „Solidarność” nadało 12 V 1982 o godz. 22.00. Rozpracowywaniem poznańskiego Radia zajmowali się funkcjonariusze Wydz. II KW MO/WUSW w Poznaniu wspólnie z funkcjonariuszami wydziałów III, IV i V tamtejszego urzędu. Jedyna wpadka osób związanych z poznańskim Radiem „Solidarność” nastąpiła 28 XI 1984. Po nadaniu audycji zatrzymano wówczas Pawła Napieralskiego, który posiadał przy sobie nadajnik. Jego proces toczył się przed Sądem Rejonowym w Poznaniu. Paweł Napieralski 12 VII 1985 został skazany na karę 1,5 roku więzienia. Według różnych przekazów Radio funkcjonowało do roku 1989. Za lata największej aktywność, podczas których wyemitowano ponad 80 audycji należy przyjąć okres 1982–1985.

Prof. dr hab. Krzysztof Brzechczyn (Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Poznaniu) „Działalność Oddziału Poznańskiego Solidarności Walczącej 1983-1990”

Przedmiotem prelekcji jest prezentacja – na tle ogólnopolskiej historii Solidarności Walczącej – losów oddziału poznańskiego tej organizacji. Prelegent przybliża postać założyciela poznańskiej SW, Macieja Frankiewicza, przedstawia najważniejsze wymiary działalności SW w Poznaniu oraz stosunek do rozmów przy Okrągłym Stole. Wypowiedź jest ilustrowana kalendarzami, winietami czasopism wydawanymi przez SW oraz publikacjami na temat poznańskiej SW.

Dr Piotr Grzelczak (Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Poznaniu) „Luźne kartki”. Nowe źródła do dziejów Poznańskiego Czerwca 1956

Pierwszy wielki społeczny bunt w PRL – znany jako Poznański Czerwiec 1956, niejako zainicjował znaczony kolejnymi „polskimi miesiącami” marsz ku „Solidarności”. Mimo bogatej bibliografii, wydarzenia sprzed blisko 65 lat wciąż jednak skrywają wiele nieodgadnionych kwestii. O swoich badaniach skupionych wokół Czerwca 1956, a także o potrzebie wytyczania nowych płaszczyzn badawczych w jego obrębie mówił dr Piotr Grzelczak z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Poznaniu.

Dr hab. Rafał Reczek (Dyrektor Oddziału IPN w Poznaniu) „Kiedy Józef Cyrankiewicz odrąbywał ręce poznaniakom”

Nasza historia jest pełna interesujących wątków dotyczących ludzi i zdarzeń. Historia jest również fascynująca, ponieważ ciągle odkrywamy jej nowe nieznane dotychczas karty. 28 czerwca 1956 r. jest dla poznaniaków i Wielkopolan datą szczególną. Tego dnia w Poznaniu robotnicy miejscowych zakładów pracy wyszli na ulice miasta, by zaprotestować przeciwko niesprawiedliwości, łamaniu praw pracowniczych oraz zakłamaniu władz komunistycznych. Pokojowa manifestacja, która zgromadziła na głównym placu miasta około stu tysięcy osób, pokazała, że społeczeństwo nie godzi się z panującym porządkiem prawnym i społecznym, funkcjonującym w ówczesnych realiach PRL. Z upływem czasu pokojowa początkowa manifestacja przekształciła się w zbrojne starcie części manifestujących z siłami Urzędu Bezpieczeństwa, Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz wojska. Przywołując w pamięci te wydarzenia, kojarzymy je najczęściej z postacią Romka Strzałkowskiego, który stał się symbolem ofiary życia dziecka złożonej na ołtarzu wolność. Powstanie poznańskich robotników kojarzymy również ze słynnym przemówieniem Józefa Cyrankiewicza i „odrąbywaniem ręki” tym, którzy podniosą ją na władzę ludową. A jak było naprawdę?

Prof. UAM dr hab. Konrad Białecki (Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Poznaniu) „Solidarni z Rumunią”

W swoim wystąpieniu prof. UAM dr hab. Konrad Białecki zarysował, w kontekście przemian dokonujących się w naszej części kontynentu, sytuację panującą w ostatnim roku rządów Nicolae Ceauşescu w Rumunii. Przypomniał też o pomocy płynącej z Polski po śmierci Conducătora, w tym o transporcie darów z Poznania. Ponadto zaprezentował wydany nakładem Wydawnictwa IPN dwujęzyczny album „Solidari cu România. Solidarni z Rumunią”, w którym znalazło się kilkaset zdjęć wykonanych m.in. w Bukareszcie i Timişoarze na przełomie 1989/1990 roku przez Jana Kołodziejskiego, zmarłego w 2018 roku fotografa poznańskiej „Solidarności”.

Prof. dr hab. Krzysztof Brzechczyn (Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Poznaniu) „Trudny powrót. O biografii i upamiętnieniu Kazimierza Sabbata, Prezydenta RP na uchodźstwie”

Wykład przybliża biografię Kazimierza Sabbata (1913-1989) przedostatniego Prezydenta RP (1986-1989) na uchodźstwie oraz przedstawia upamiętnianie jego osoby po 1989 roku. Kazimierz Sabbat był działaczem harcerskim, brał udział w kampanii wojennej 1940 r. we Francji, a po II wojnie pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii, prowadząc działalność społeczną i polityczną. W prelekcji przedstawiono również zawartość gromadzonego przez całe jego życie księgozbioru, który może stać się cennym źródłem badań nad jego biografią i polską emigracją niepodległościową po II wojnie światowej.

Dr hab. Elżbieta Wojcieszyk (Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Poznaniu) „Fanatycy” i inni. Opór Wielkopolan wobec komunistów w latach 1956–1970

W 2008 r. o sytuacji społeczno-politycznej w Wielkopolsce pisał dyrektor poznańskiego oddziału IPN dr hab. Rafał Reczek w książce „Życie społeczno-polityczne w Wielkopolsce w latach 1956-1970”. Obecnie Wydawnictwo IPN opublikowało książkę pracownika poznańskiego oddziału IPN Elżbiety Wojcieszyk pt. „Fanatycy i inni. Opór Wielkopolan wobec komunistów w latach 1956-1970. Wybrane zagadnienia”. I to właśnie autorzy tych dwóch pozycji dr hab. Rafał Reczek i dr hab. Elżbieta Wojcieszyk w proponowanym filmie rozmawiają o najnowszej publikacji charakteryzującej formy oporu Wielkopolan wobec komunistów w czasach gomułkowskich m.in. w środowisku akademickim, harcerskim, prawniczym, kombatantów i Kościoła katolickiego.

Marcin Podemski (Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Poznaniu) „Zbrodnia Katyńska”

W wykładzie przedstawiono najważniejsze informacje dotyczące Zbrodni Katyńskiej: genezę, przebieg, czyli jak uruchamiano i przeprowadzono machinę śmierci, oraz zakłamywanie tego zagadnienia i dochodzenie do prawdy. W wykładzie wyszczególniono również zagadnienia, których wyjaśnienie ciągle jest wyzwaniem dla historyków.

Dr Adam Pleskaczyński (Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Poznaniu) „Prawda o Katyniu”

Dr Adam Pleskaczyński opowiada o wydanej w 1944 roku w Moskwie książce „Prawda o Katyniu” i jej późniejszych edycjach wydrukowanych w Krakowie i Poznaniu. Prezentuje zamieszczone w niej teksty, przybliża sylwetki autorów i ocenia skuteczność sowieckiej akcji propagandowej próbującej zrzucić odpowiedzialność za Zbrodnię Katyńską na Niemców.

Dr Artur Pawlicki (Oddziałowe Archiwum IPN w Poznaniu) Promocja książki Procesy osób oskarżonych o popełnienie zbrodni niemieckich w Kraju Warty przed polskimi sądami specjalnymi w latach 1945–1946

Orzecznictwo specjalnych sądów karnych stanowiło pierwszą w Polsce próbę zmierzenia się z problemem prawnej odpowiedzialności osób oskarżonych o niemieckie zbrodnie wojenne. Polska z racji tego, że była prekursorką w stworzeniu stosownej podstawy prawnej i aktu ustawodawczego powołującego sądy specjalne, nie mogła korzystać z doświadczeń międzynarodowych w tej kwestii. Od początku też zarysowały się dwie koncepcje, ażeby bądź to włączyć tę dziedzinę karną do istniejącego już sądownictwa powszechnego, bądź stworzyć specjalne sądy dla rozpatrywania tego rodzaju spraw. W końcu zdecydowano się na tę drugą możliwość, wskazując na szczególny rodzaj takich przestępstw jakimi były zbrodnie nazistowskie. Monografia ma za zadanie wypełnić istniejącą dotychczas lukę na rynku wydawniczym i ukazać całość zagadnienia odpowiedzialności karnej osób oskarżonych o popełnienie zbrodni niemieckich na terenie Kraju Warty. Procesy tych osób toczyły się przed polskimi sądami specjalnymi w l. 1945-1946. Po tej drugiej dacie sprawy dotyczące zbrodni nazistowskich zostały przekazane pod jurysdykcję sądownictwa powszechnego.

Szymon Pietrzykowski (Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Poznaniu) „Sprawiedliwi wśród Narodów Świata – geneza, historia, kryteria”

Jednym z wielu statutowych zadań Yad Vashem – izraelskiego Instytutu Pamięci Bohaterów i Męczenników Holokaustu jest upamiętnienie „wspaniałomyślnych gojów/chrześcijan, którzy ryzykowali życiem po to, by ratować Żydów” w czasie wojny i okupacji (1939-1945). Dotychczas tytuł „Sprawiedliwego wśród Narodów Świata” – jak w tradycji talmudycznej określono osoby udzielające pomocy wyznawcom judaizmu (Żydom) z pobudek altruistycznych – otrzymało ponad 27 tysięcy osób, z czego blisko siedem tysięcy to Polacy – najliczniejsza grupa, gdy uwzględni się narodowość ratujących.

Dr Przemysław Zwiernik (Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Poznaniu) „Marzec '68 w Poznaniu”

W marcu 1968 r. w wielu miastach – nie tylko w ośrodkach akademickich – miały miejsce strajki, demonstracje lub manifestacje uliczne (m.in. w Warszawie, Gdańsku, Krakowie, Łodzi i Legnicy). W całym kraju funkcjonariusze MO i zatrzymali 2725 osób (w tym 937 robotników, 641 studentów i 487 uczniów). Od 12 do 16 marca 1968 r. do protesty doszło również w Poznaniu.

Wstęp historyczny dr. Przemysława Zwiernika jest wprowadzeniem do dyskusji z udziałem uczestników Marca '68 w Poznaniu, która odbyła się 20 marca 2018 r. w ramach konferencji „Marzec '68 w Poznaniu”. W dyskusji udział wzięli: Mirosław Jankowski, Jerzy Kopań, Henryk Kotoński, Lech Raczek i Sylwestr Skorba.

 

do góry