Nawigacja

Archiwalia – Poznań

Wielkopolscy Żołnierze Wyklęci

Zdjęcia pochodzą z akt IPN Po 0170/22.

Fot. 1: Żołnierze oddziału Gedymina Rogińskiego „Dzielnego”. Drugi od lewej stoi Feliks Kieroń (zginął 28 lipca 1946 r. koło Stężycy). U dołu od lewej: Marian Rączka „Kościuszko”, Marian Dzik „Lew”.

Fot. 2: Żołnierze oddziału Gedymina Rogińskiego „Dzielnego”. W górnym rzędzie od lewej: Stefan Skołozdrzych „Lis”, „Czarny” (być może Ryszard Starczewski), Tomasz Biernaczyk „Zagraj”, Jan Kaczmarek „Zielonka”, „Orzeł” (być może Wacław Piecuch), „Dzik” (być może Marian Dzik „Lew”). W dolnym rzędzie od lewej: Stanisław Frydrych „Wicher”, Gedymin Rogiński „Dzielny”, Antoni Dąbek „Mały”, Jan Sowiński „Wesoły”.

Oddział poakowski, liczył około czterdziestu-pięćdziesięciu partyzantów, działał od września 1945 r. do października 1946 r. na terenie powiatów gostyńskiego, śremskiego, jarocińskiego, kościańskiego i konińskiego. Dowódcy: Gedymin Rogiński „Dzielny”, od 31 stycznia 1946 r. kpr. Stanisław Frydrych „Wicher”, od 10 marca 1946 r. Kazimierz Kotowski „Graf”, od marca 1946 r. Zdzisław Zydorek „Żyd”, od maja 1946 r. Marian Rączka „Kościuszko”.


Fot. 3: Żołnierze oddziału sierżanta Jana Małolepszego „Murata”. Siedzą od lewej: ppor. Antoni Chowański „Kuba” (zastrzelony przez KBW 15 marca 1950 r.), por. Kazimierz Skalski „Zapora” (poległ 22 stycznia 1948 r.), sierż. Jan Małolepszy „Murat”, por. Jan Kwapisz „Lis-Kula” (poległ 21 lipca 1951 r.).


Fot. 4: Żołnierze oddziału podporucznika Zygmunta Borostowskiego „Bory”, którzy przybyli w czerwcu 1945 r. z Rzeszowszczyzny do powiatu krotoszyńskiego. Zdjęcie wykonane prawdopodobnie na Ziemi Rzeszowskiej wiosną 1945 r.

Fot. 5: Żołnierze oddziału podporucznika Zygmunta Borostowskiego „Bory”. Pierwszy z lewej Marian Szwarc „Wicher”, drugi z prawej Julian Nadolski „Góral”, w kapeluszu ppor. Zygmunt Borostowski „Bora”. Zdjęcie wykonane prawdopodobnie na Rzeszowszczyźnie wiosną 1945 r.

Fot. 6: Żołnierze oddziału podporucznika Zygmunta Borostowskiego „Bory”, którzy przybyli w czerwcu 1945 r. z Rzeszowszczyzny do powiatu krotoszyńskiego. Zdjęcie wykonane prawdopodobnie na Ziemi Rzeszowskiej wiosną 1945 r.

Oddział poakowski, liczył około trzydziestu partyzantów, działał od czerwca1945 r. do jesieni 1946 r. na terenie powiatów krotoszyńskiego, jarocińskiego oraz częściowo gostyńskiego i pleszewskiego. Dowódca: ppor. Zygmunt Borostowski „Bora”, od 27 maja 1946 r. Kazimierz Szczepaniak „Borys”.


Fot. 7: Odprawa dowódców oddziałów zbrojnych: Franciszka Olszówki „Otta” (zastrzelony przez UB 8 lutego 1946 r.), Józefa Zawadki „Waldemara” i Jana Małolepszego „Murata” (zakatowany w śledztwie 11 marca 1949 r.).

Fot. 8: Żołnierze oddziału Franciszka Olszówki „Otta”, następnie Stanisława Panka „Rudego“ i podporucznika Alfonsa Olejnika „Romana”. W pierwszym rzędzie od lewej: N.N., sierż. Jan Gonera „Śmiały”, Leon Powroźnik „Dawid”, Ludwik Statkiewicz „Mech”, N.N., strz. Edmund Hys „Jodła”, strz. Jan Idziak „Mrugała”, Wacław Antkowiak „Wierzba” (wszyscy, z wyjątkiem osób oznaczonych jako N.N., straceni 19 lutego 1947 r. w Poznaniu).

„Otto”: oddział liczył około pięćdziesieciu partyzantów, działał od maja 1945 r. do lutego 1946 r. na terenie powiatów jarocińskiego, kępińskiego, wieluńskiego, sycowskiego i namysłowskiego (od sierpnia do września 1945 r. podporządkowany WSGO „Warta”), dowódca Franciszek Olszówka „Otto”.

„Waldemar”: oddział liczył szesnastu partyzantów, działał od lutego do sierpnia 1946 r. na terenie powiatu kępińskiego (do lutego 1946 r. w oddziale „Otta”), dowódca: Józef Zawadka „Waldemar”.


Fot. 9: Żołnierze oddziału Czesława Lecińskiego „Szefa Czesia” – „Rycerza”. Od lewej: Feliks Spychała „Słowik”, Józef Wieczorek „Wilk”, Marian Dziurleja „Kapralik”, N.N., Ludwik Dziaduch „Król”, Alfons Szulc „Motyl”, Bogdan Osiński „Adiutant”, Henryk Panowicz „Pająk“, Georg Meyer „Jeż”, prawdopodobnie Stanisław Biały „Harcerz”, N.N. Stefan „Sroka”, Stanisław Florysiak, prawdopodobnie Czesław Wawrzyniak „Bażant“, Henryk Radziszewski „Plutonowy”.

Oddział liczył około pięćdziesięciu partyzantów, działał od kwietnia do października 1946 r. na terenie powiatów leszczyńskiego, nowotomyskiego i wolsztyńskiego, dowódca: Czesław Leciński „Szef Czesiu”, „Rycerz”.


Fot. 10: Żołnierze organizacji AK „Zawisza” w powiecie gostyńskim aresztowani przez UB w lipcu 1949 r. Od prawej: N.N. (funkcjonariusz), Jan Wachowiak (dowódca placówki w Domachowicach), Stefan Nowacki, Jan Pieniężny.

AK „Zawisza” powstała na przełomie lutego i marca 1949 r. z inicjatywy Mariana Rączki „Kościuszki”, który nawiązał kontakt z lokalnymi grupami i organizacjami niepodległościowymi i kordynował ich działalność. Struktura nawiązywała do AK, dzieliła się na obwody, podlegające im placówki i samodzielne placówki. Zrzeszała ponad pięćdziesięciu członków. Członkowie siatki prowadzili działalność propagandową, wysyłali upomnienia do działaczy komunistycznych planowali podjęcie zbrojnej działalności dywersyjnej. Dowództwo i część siatki Obwodu Krobia zostały zlikwidowane przez UB w lipcu 1949 r.


Aktualny stan badań nad polskim powojennym podziemiem niepodlegościowym w Wielkopolsce w latach 1945-1956 prezentuje publikacja Konspiracja antykomunistyczna i podziemie zbrojne w Wielkopolsce w latach 1945–1956, red. Agnieszka Łuczak i Aleksandra Pietrowicz, Poznań 2016. W drugim wydaniu znalazło się więcej artykułów monograficznych opisujących działalność oddziałów partyzanckich operujących w tym regionie, m.in. kpt. Jana Kempińskiego „Błyska”, ppor. Edmunda Marona „Mura”, grupy Zygmunta Wawrzyniaka „Sępa” czy likwidację oddziału Franciszka Olszówki „Otta” przez komunistyczny aparat bezpieczeństwa. Kolejną część publikacji stanowią liczne dokumenty i fotografie, które w wielu przypadkach zostały odnalezione w archiwum IPN i są publikowane po raz pierwszy. Uzupełnienie studiów i materiałów źródłowych stanowi Wykaz antykomunistycznych organizacji i oddziałów zbrojnych działających w Wielkopolsce w latach 1945–1956. Wykaz prezentuje najnowsze ustalenia statystyczne dotyczące ilości i zasięgu działania organizacji oraz oddziałów partyzanckich w Wielkopolsce. 

  • Fot. 1
    Fot. 1
  • Fot. 2
    Fot. 2
  • Fot. 3
    Fot. 3
  • Fot. 4
    Fot. 4
  • Fot. 5
    Fot. 5
  • Fot. 6
    Fot. 6
  • Fot. 7
    Fot. 7
  • Fot. 8
    Fot. 8
  • Fot. 9
    Fot. 9
  • Fot. 10
    Fot. 10
do góry