Nawigacja

Aktualności

62. rocznica Powstania Poznańskiego Czerwca 1956 roku – Poznań, 24–28 czerwca 2018

Kolejna rocznica pierwszego w PRL zrywu robotników

Poznański Czerwiec, jako pierwszy bunt robotników w PRL, był wydarzeniem o randze ogólnopolskiej, pierwszym z tzw. „polskich miesięcy”. W czwartek 28 czerwca 1956 roku o godz. 6:30 uruchomiono główną syrenę w Zakładach im. Józefa Stalina Poznań. Dla zgromadzonych w nich robotników – niezadowolonych ze swojej sytuacji bytowej, rozczarowanych pogarszającymi się warunkami pracy i ignorowaniem ich żądań przez władze – był to sygnał do rozpoczęcia manifestacji. W milczeniu wyszli z zakładów i skierowali pochód w stronę centrum Poznania, zmierzając w stronę siedzib władzy – Miejskiej Rady Narodowej i Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, aby w ten sposób zmusić ją do konkretnych rozmów i nakłonić do ustępstw na rzecz polepszenia warunków pracy i życia. „Na czele pochodu Cegielskiego szły kobiety pracujące na kamieniu przy szlifowaniu ręcznym pudeł wagonów. Obdarte, wychudzone, w wykoślawionych drewniakach – wyglądały jak prawdziwe katorżnice. Za nimi pracownicy montażu i spawacze. Szliśmy spokojnie, bez żadnych okrzyków”, wspominał jeden z uczestników. Tak rozpoczął się bunt robotników i mieszkańców Poznania, spowodowany przede wszystkim złymi warunkami życia będącymi wynikiem realizacji planu sześcioletniego.

Obchody 62. rocznicy Powstania Poznańskiego Czerwca 1956 roku nie ograniczają się tylko do daty 28 czerwca i jednej centralnej uroczystości. Ze względu na charakter wydarzeń, które rozwijały się dynamicznie i angażowały rzeszę ludzi, obchody rocznicowe przywołują pamięć o pojedynczych bohaterach, upamiętniając z osobna poszczególne miejsca, w których odbywały się kolejne epizody wydarzeń sprzed 62 lat.

W niedzielę 24 czerwca w kaplicy szpitala im. Franciszka Raszei – placówki, do której 62 lata temu trafiali ranni powstańcy – odbyła się msza święta, po której złożono kwiaty pod tablicą pamiątkową umiejscowioną na gmachu szpitala. Następnie uczczono lekarza, który niósł pomoc poszkodowanym: u zbiegu ul. Poznańskiej i ul. Jeżyckiej, naprzeciw szpitala, zainaugurowano Skwer im. Doktora Józefa Granatowicza. Na wniosek Fundacji Kochania Poznania w 2018 roku Rada Miejska Poznania podjęła jednogłośnie uchwałę o uczynieniu doktora Józefa Granatowicza patronem skweru. Józef Granatowicz (1901-1978) w dniu 28 czerwca 1956 roku zdecydował o natychmiastowym przekształceniu Szpitala Miejskiego im. Franciszka Raszei w szpital polowy, gdzie ratowani byli uczestnicy walk ulicznych. Zakazał rejestrowania osób rannych, bo wiedział, że listy pacjentów mogą stać listami proskrypcyjnymi. Prowadził operacje, mimo że kule wpadały do sal szpitalnych.

Następnie zgromadzeni złożyli kwiaty pod dwiema tablicami znajdującymi się na Jeżycach: w miejscu upamiętnienia Petera Mansfelda i Romka Strzałkowskiego. Symbolem Powstania Poznańskich Robotników z 28 czerwca 1956 i Rewolucji Węgierskiej z 1956 r. są ich najmłodsze ofiar. Obaj chłopcy ponieśli śmierć w wyniku represji, jakie zastosowały komunistyczne władze przeciw uczestnikom wydarzeń 1956 roku. Peter Mansfeld został powieszony kilka dni po tym, gdy skończył 18 rok życia. Trzynastoletni Romek Strzałkowski został zastrzelony 28 czerwca 1956 r. Instytut Pamięci Narodowej na uroczystościach reprezentowali Bartosz Rybak i Adam Żarnowski.

27 czerwca 2018 r. w południe u zbiegu ulic Janusza Kulasa i Stanisława Hejmowskiego odsłonięta została tablica informacyjna prezentująca biogram Janusza Kulasa – jednego z uczestników wydarzeń sprzed 62 lat. Następnie złożono kwiaty pod Pomnikiem Adwokatów – Obrońców Bohaterów Powstania Poznańskiego Czerwca 1956 r. oraz oskarżonych w procesach politycznych. Na uroczystościach obecny był dyrektor poznańskiego oddziału IPN dr hab. Rafał Reczek.

Relacja TVP 3 Poznań

Uroczystości w dniu 28 czerwca rozpoczęły się o godz. 6:00 od złożenia kwiatów pod tablicą pamiątkową usytuowaną przy bramie Fabryki Pojazdów Szynowych (dawna W3) H. Cegielski. O godzinie 8:00 upamiętniono studentów poległych w czasie czerwcowego zrywu przy tablicy pamiątkowej znajdującej się w gmachu Rektoratu Politechniki Poznańskiej. Kolejnym miejscem składania wiązanek i honorowania pamięci powstańców była tablica pamiątkowa przy ZNTK S.A. na ul. Roboczej.

O 9:45 uroczystości przeniosły się na teren dawnej zajezdni MPK przy ul. Gajowej. Warto wspomnieć, że naprzeciw zajezdni mieszkała Kazimiera Iłłakowiczówna, autorka emocjonalnego wiersza poruszająceo wydarzenia sprzed 62 lat, którego fragmenty znajdują się na tablicy pamiątkowej:

„Lecz zbryzgano mózgiem bruk

i bruk się wzdyma powoli.

[...] krew nie płynie już, już tylko skrzep…

Rozstrzelano moje serce w Poznaniu.”

Po złożeniu kwiatów pod tablicą grupa rekonstruktorów i uczestnicy przemaszerowali ulicami miasta w kierunku ul. Kochanowskiego. Tam o godzinie 11:00 uroczystości skoncentrowały się wokół Pomnika Poległych w Powstaniu Poznańskim 28-30 czerwca 1956 r. Następnie złożono winiec pod tablicą pamiątkową umieszczoną na gmachu Komendy Wojewódzkiej Policji w Poznaniu. Kolejnym punktem obchodów było spotkanie przy Bramie Głównej H. Cegielski – Poznań S.A. o godzinie 14:15. Tam m.in. odczytano listy Prezydenta RP Andrzeja Dudy i Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego skierowane do uczestników uroczystości.

Relacja TVP 3 Poznań

Relacja TVP 3 Poznań

O godzinie 17:00 w kościele oo. Dominikanów odbyła się Msza św. w intencji Ofiar Czerwca ’56. Uczestnicy przemaszerowali następnie w kierunku Pomnika Poznańskiego Czerwca ’56 – Poznańskich Krzyży, gdzie o godz. 18:30 rozpoczęła się uroczystość główna, wieńcząca obchody 62. rocznicy Czerwca '56. Instytut Pamięci Narodowej na uroczystościach reprezentował dyrektor poznańskiego oddziału IPN dr hab. Rafał Reczek.

Audycje radiowe i programy telewizyjne o Poznańskim Czerwcu 1956:

Prof. Konrad Białecki w Polskie Radio 24

Prof. Konrad Białecki w Radio Poznań

Prof. Konrad Białecki w programie Lustra TVP 3 Poznań

do góry