Instytut Pamięci Narodowej Major Władysław Wawrzyniak (1890-1940) – prawnik, wojskowy, ofiara zbrodni katyńskiej - Aktualności -

Władysław Wawrzyniak urodził się 15 maja 1890 roku w Antoninie, niewielkiej miejscowości położonej w powiecie ostrowskim, słynącej z pałacu myśliwskiego książąt Radziwiłłów. Ukończył ostrowskie Królewskie Katolickie Gimnazjum. W dobie nasilonej polityki germanizacyjnej placówka ta była ostoją polskości, działały tutaj organizacje tak jak Związek Młodzieży „Zet” czy Towarzystwo Tomasza Zana, którego prezesem koła w Ostrowie był bohater niniejszego tekstu. Gimnazjum w Ostrowie ukończyli, m.in.: gen. Stanisław Taczak, pierwszy dowódca powstania wielkopolskiego, Feliks Kasprzak, członek Naczelnej Rady Ludowej oraz płk Ludwik Bociański, organizator sił powstańczych w Pleszewie.

Władysław Wawrzyniak studiował prawo w Monachium oraz we Wrocławiu. Po ukończeniu edukacji pracował na stanowisku referendarza w ostrowskim sądzie. W sierpniu 1914 r. został zmobilizowany do armii niemieckiej, w następnym roku uzyskał stopień podporucznika. Podczas służby na froncie zachodnim I wojny światowej został dwukrotnie ranny. W listopadzie 1918 r. urlopowany powrócił do Ostrowa. Jego przybycie zbiegło się z wydarzeniami „Republiki Ostrowskiej”, jednego z pierwszych wystąpień niepodległościowych na terenie zaboru pruskiego. Wawrzyniak został mianowany dowódcą 2 kompanii nowo sformowanego 1 Pułku Piechoty Polskiej. Wobec konieczności rozwiązania tej formacji, Władysławowi Wawrzyniakowi wraz z częścią żołnierzy udało się dostać do Kalisza (leżącego już wówczas w granicach odrodzonej Polski), gdzie zorganizował 1 Batalion Pograniczny Poznański i objął nad nim dowództwo. Jednostka ta 2 grudnia została skoszarowana w Szczypiornie. 27 grudnia 1918 r. w okolicy Boczkowa doszło do potyczki z oddziałem Grenzschutzu, w której zginął Jan Mertka, żołnierz podległy Władysławowi Wawrzyniakowi. W dniu 29 grudnia 1 Batalion Pograniczny włączył się czynnie w działanie powstańcze, zostały zajęte Skalmierzyce, dwa dni później Ostrów, następnego dnia Krotoszyn. Rozkazem dziennym nr 2 Dowództwa Głównego z dnia 7 stycznia 1919 r. ppor. Władysław Wawrzyniak został mianowany dowódcą VII Okręgu Wojskowego, w skład którego wszedł Ostrów, Odolanów, Ostrzeszów oraz Kępno natomiast od 18 stycznia dowódcą frontu południowego powstania wielkopolskiego.

Na początku lutego 1919 r., gdy roku dowództwo na tym odcinku przejął Adolf Kuczewski, Władysław Warzywniak został dowódcą 12 Pułku Strzelców Wielkopolskich. Od stycznia 1920 r. jednostka skierowana była na front północno-wschodni przeciw bolszewikom. W lutym tego samego roku nastąpiło przemianowanie 12 Pułku Strzelców na 70 Pułk Piechoty. Władysław Warzywniak awansował, w maju 1919 r. na stopień porucznika, w czerwcu kapitana. Zwieńczeniem jego kariery wojskowej był stopień majora. W walkach z bolszewikami został ranny. Od początku sierpnia 1920 r. mianowany był komendantem wojskowym w Grudziądzu. Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej kontynuował karierę wojskową, a w 1929 r. przeniesiony został w stan spoczynku. We wrześniu 1939 r. jako ochotnik zgłosił się do wojska. W niewyjaśnionych okolicznościach trafił do niewoli sowieckiej, do obozu w Kozielsku. W kwietniu 1940 r. zginął zamordowany w lesie katyńskim.

Major Władysław Wawrzyniak był odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyżem Niepodległości oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Jego postać została upamiętniona tablicą w Kościele pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej w Antoninie oraz nazwą ulicy w Ostrowie Wielkopolskim.

Bibliografia:

Czubiński A., Powstanie Wielkopolskie 1918−1919. Geneza - charakter - znaczenie, Poznań 2002 r.

Dykcik Z., Republika Ostrowska. Przyczynek do historii powstania wielkopolskiego 1918–1919, Ostrów Wielkopolski, 2003 r.

Hajdasz W., Sylwetki wybranych dowódców pleszewskiego garnizonu [w]: Rocznik Pleszewski 2018, Pleszew 2019 r., s. 89 – 93.

Rezler M., Nasze Powstanie. W 100 rocznicę powstania wielkopolskiego 1918–1919, Szamotuły, 2018 r.

Witold Sobócki