E-KsięgarniaW związku z 10. rocznicą śmierci Restytuta Staniewicza Instytut Pamięci Narodowej w Poznaniu zaprasza na transmisję sesji poświęconej temu historykowi i działaczowi opozycji antykomunistycznej z udziałem następujących gości:
- Marek Jurek
- prof. Aleksander Hall
- prof. Tomasz Schramm – Wydział Historii UAM
- prof. Krzysztof Brzechczyn – Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Poznaniu, Wydział Filozoficzny UAM, moderator.
Transmisja na żywo z poznańskiego Przystanku Historia odbyła się 18 stycznia 2021 r. o godz. 12:00.
Restytut Staniewicz był synem profesora i przedwojennego ministra reform rolnych Witolda Staniewicza oraz nauczycielki wileńskiego gimnazjum im. Elizy Orzeszkowej Eugenii Sumorok. Już w czasie II wojny światowej, pomimo młodego wieku, był łącznikiem i kolporterem Biura Informacji i Propagandy Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej. Po wojnie, w ramach akcji repatriacyjnej wraz z rodzicami znalazł się w Poznaniu. W liceum im. św. Marii Magdaleny zdał egzamin dojrzałości, a następnie studiował prawo na Uniwersytecie Poznańskim. Kilka miesięcy przed uzyskaniem tytułu magistra, podjął dodatkowe studia na Wydziale Humanistycznym. Niestety ze względu na problemy rodzinno-finansowe nie mógł ukończyć edukacji z historii. Podjął pracę w Poznańskim Przedsiębiorstwie Robót Drogowych, a w 1956 roku zainicjował tam strajk w czasie Poznańskiego Czerwca. Od 1959 roku był zatrudniony najpierw jako asystent, a później adiunkt w Instytucie Zachodnim. Restytut Staniewicz zajmował się zagadnieniami mniejszości niemieckiej w Polsce oraz polityką okupacyjną mocarstw w Niemczech w latach 1945-1949. Pracując w Instytucie Zachodnim, obronił doktorat. Odmówiwszy podpisania protestu w sprawie listu Episkopatu Polski do biskupów niemieckich oraz wzięcia udziału w partyjnych obchodach tysiąclecia państwa polskiego, stracił możliwości wyjazdu za granicę do archiwów. Z końcem roku 1970 został zwolniony z pracy. Dopiero w roku 1972 został zatrudniony na stanowisku adiunkta w Polskiej Akademii Nauk z przydziałem do Biblioteki Kórnickiej – kontynuował swoje badania, aż do stycznia 1978 roku, kiedy rozwiązano z nim umowę. Równolegle z pracą naukową prowadził działalność opozycyjną. Wykorzystywał umiejętności zdobyte na studiach i udzielał pomocy prawnej represjonowanym. W mieszkaniu na Chełmińskiej w Poznaniu prowadził Punkt Informacyjno-Konsultacyjny Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Zbierał pieniądze dla poszkodowanych w protestach robotników. Zajmował się kolportażem książek i gazet, a nawet powielaniem pisma „Głos”. Niezwykle ważnym elementem jego działalności były organizowane i prowadzone dyskusje, spotkania rocznicowe i odczyty poświęcone historii Polski. Restytut Staniewicz był także członkiem Klubu Samoobrony Społecznej Regionu Wielkopolsko-Kujawskiego i Ziemi Chełmińskiej oraz pracownikiem Wszechnicy Robotniczej przy Międzyzakładowym Komitecie Założycielskim NSZZ Solidarność. Tak szeroko zakrojona i wielotorowa działalność nie pozostawała bez zainteresowania Służby Bezpieczeństwa. Restytut Staniewicz był wielokrotnie szykanowany i inwigilowany przez pracowników służb. Po wprowadzeniu stanu wojennego nie podpisał deklaracji lojalności, a nadal udzielał pomocy i współpracował z Ośrodkiem Pomocy Internowanym przy kościele Dominikanów w Poznaniu. Po 1989 roku był członkiem poznańskiego oddziału Klubu Miłośników Litwy, a od 1993 roku Konfederacji Polski Niepodległej.