Instytut Pamięci Narodowej Obchody Poznańskiego Czerwca '56 z udziałem zastępcy prezesa IPN dr. hab. Karola Polejowskiego – Poznań, 28 czerwca 2022 - Aktualności -

W czwartek 28 czerwca 1956 roku, o godz. 6.30, uruchomiono główną syrenę w Zakładach im. Józefa Stalina Poznań (ZISPO – ówczesna nazwa Zakładów Przemysłu Metalowego Hipolita Cegielskiego). Dla zgromadzonych w nich robotników – niezadowolonych ze swojej sytuacji bytowej, rozczarowanych pogarszającymi się warunkami pracy i ignorowaniem ich żądań przez władze – był to sygnał do rozpoczęcia manifestacji. W milczeniu wyszli z zakładów i skierowali pochód do centrum Poznania, w stronę siedzib władzy – Miejskiej Rady Narodowej (MRN) i Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (KW PZPR), aby w ten sposób zmusić ją do konkretnych rozmów i nakłonić do ustępstw na rzecz polepszenia warunków pracy i życia. „Na czele pochodu Cegielskiego szły kobiety pracujące na kamieniu przy szlifowaniu ręcznym pudeł wagonów. Obdarte, wychudzone, w wykoślawionych drewniakach – wyglądały jak prawdziwe katorżnice. Za nimi pracownicy montażu i spawacze. Szliśmy spokojnie, bez żadnych okrzyków” – wspominał jeden z uczestników. Tak rozpoczął się bunt robotników i mieszkańców Poznania, spowodowany przede wszystkim złymi warunkami życia, będącymi wynikiem realizacji planu sześcioletniego.

Obchody kolejnej rocznicy Powstania Poznańskiego Czerwca 1956 roku nie ograniczają się tylko do daty 28 czerwca i jednej centralnej uroczystości. Ze względu na charakter wydarzeń, które rozwijały się dynamicznie i angażowały rzeszę ludzi, obchody rocznicowe przywołują pamięć o pojedynczych bohaterach, upamiętniając z osobna poszczególne miejsca, w których odbywały się kolejne epizody wydarzeń sprzed 66 lat.

Zastępca Prezesa IPN dr hab. Karol Polejowski na zaproszenie NSZZ „Solidarność” Regionu Wielkopolska wziął udział w uroczystościach przy Bramie Głównej H. Cegielski – Poznań S.A. Spółkę reprezentował Prezes Zarządu Krzysztof Zalewski. W imieniu Prezydenta Miasta Poznania, organizatora uroczystości, głos zabrał zastępca prezydenta Mariusz Wiśniewski. List Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Andrzeja Dudy, przeczytał Andrzej Dera, sekretarz stanu, a list Mateusza Morawieckiego, Prezesa Rady Ministrów – Szymon Szynkowski vel Sęk, sekretarz stanu. Głos zabrała również poseł Jadwiga Emilewicz, a tradycyjną modlitwę poprowadził ks. Tadeusz Magas.

Swoje przesłanie do uczestników uroczystości skierował również Prezes IPN dr Karol Nawrocki. W liście odczytanym przez Zastępcę Prezesa dr. hab. Karola Polejowskiego, nazwał wydarzenia sprzed 66 lat „wielkim marszem społeczeństwa polskiego ku wolności”. Prezes IPN przywołał hasła, jakie przyświecały protestującym:  chleba, Boga i wolnej Polski i podkreślił, że:

dzisiejsza uroczystość jest wyrazem naszej pamięci, ale też zobowiązaniem do tego, by nigdy nie stracić z oczu ideałów solidarności i sprawiedliwości.

Wiązanki kwiatów zostały złożone pod tablicą pamiątkową ufundowaną w bezpośrednim sąsiedztwie Zakładów H. Cegielskiego w czasie wielkich obchodów 25. rocznicy Poznańskiego Czerwca 1956. Jej odsłonięcia dokonał uczestnik czerwcowego buntu, a jednocześnie pierwszy przewodniczący Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” HCP Ryszard Bilitz. Napis na płycie zaprojektowanej przez Józefa Petruka, umieszczonej przed bramą główną HCP, głosił: „Stąd upomniano się po raz pierwszy o prawo do ludzkiej godności. W 25-tą rocznicę wydarzeń czerwcowych 1956 – Cegielszczacy. 28 VI 1981”.

27 VI 1981 r. tablicę poświęcił metropolita krakowski kardynał Franciszek Macharski, który w trakcie kluczowego punktu ceremonii, jakim była polowa msza święta sprawowana przez abpa Jerzego Strobę przed monumentalnym ołtarzem wzniesionym na skrzyżowaniu ulic Hetmańskiej i 28 Czerwca 1956, wygłosił okolicznościową homilię. Istota kazania kardynała Macharskiego tkwiła w kilkukrotnie przywoływanej przezeń sentencji odnoszącej się wprost do powojennych dziejów Polski: „Nie wolno historii płynąć przeciw prądowi sumień”. Przesłanie tych słów było oczywiste: oto Poznański Czerwiec 1956 był niczym innym tylko ostrzeżeniem, pierwszą „tamą” nakazującą „historii”, którą łatwo można było utożsamiać z rządami partii komunistycznej, by ta „zawróciła” z fałszywej drogi.