Nawigacja

Aktualności

„Jeszcze Polska nie zginęła” – Poznań, 6 listopada 2021

Instytut Pamięci Narodowej w Poznaniu we współpracy z Wielkopolskim Muzeum Niepodległości zorganizował wydarzenie upamiętniające wjazd gen. Jana Henryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego do Poznania w 1806 roku.

Przyjazd Jana Henryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego 6 listopada 1806 r. do Poznania przerodził się w patriotyczną manifestację. W trakcie pobytu w Poznaniu wezwali Polaków do podjęcia walki z zaborcą u boku Napoleona, a polski ruch zbrojny objął całą Wielkopolskę, później także ziemię sieradzką, Kujawy, Mazowsze i Pomorze. Co ciekawe powstańcy zajęli również twierdzę na Jasnej Górze. Powstanie przyniosło nadzieję na odrodzenie się polskiej państwowości i przyczyniło się do powstania Księstwa Warszawskiego. Powodem do dumy każdego mieszkańca powinno być to, że Powstanie Wielkopolskie 1806 roku to pierwsze, zakończone pełnym sukcesem powstanie narodowe.

Dąbrowski i Wybicki nierozerwalnie związani są z Hymnem Polski. Powstanie „Mazurka Dąbrowskiego” miała zainspirować oglądana przez Józefa Wybickiego w dniu 16 lipca 1797 roku parada z udziałem nowo powstałych Legionów Polskich we Włoszech.

Nawet po upadku powstania kościuszkowskiego i III rozbiorze Polski patrioci nie tracili nadziei na odzyskanie niepodległości. Zmuszeni do emigracji, zebrali się we Francji przy Napoleonie, który prowadził wojnę z dwoma z trzech zaborców Polski. Gen. Dąbrowski zaproponował Napoleonowi utworzenie Legionów Polskich. Według umowy z 9 stycznia 1797 roku Legiony sformowano w północnych Włoszech. Polscy ochotnicy walczyli u boku wojsk francuskich i włoskich w latach 1797–1807. 16 lipca 1797 roku Wybicki był świadkiem uroczystości przyłączenia miasta Reggio do świeżo utworzonej Republiki Cisalpińskiej, powstałej w miejsce Republiki Lombardzkiej. W uroczystej paradzie, która przeszła wówczas przez miasto, po raz pierwszy wzięły także udział Legiony. Widok polskich mundurów wywarł na Wybickiem wielkie wrażenie. Większość badaczy uważa, że wtedy właśnie powstała pieśń rozpoczynająca się słowami „Jeszcze Polska nie umarła” – pieśń znana jako „Mazurek Dąbrowskiego”. Według zgodnych ówczesnych przekazów Wybicki napisał słowa „Pieśni Legionów Polskich we Włoszech” między 15 a 21 lipca 1797 roku, podkładając jej słowa pod ludową melodię mazurka, znanego na Podlasiu i Pomorzu Gdańskim już w połowie XVIII wieku. Niektórzy badacze uważają jednak, że Mazurek narodził się kilka dni wcześniej – w niektórych wspomnieniach świadków epoki pojawia się obraz Wybickiego śpiewającego tę pieśń już 10 lipca 1797 roku przed legionową starszyzną. Należy przyjąć, że dokładna data i okoliczności napisania pieśni oraz pierwszego wykonania nie są pewne, do dziś pozostając przedmiotem sporów wśród historyków.

Hymn Polski w obecnym brzmieniu został ustanowiony 26 lutego 1927 roku w okólniku wydanym przez ówczesnego Ministra Spraw Wewnętrznych Sławoja Składkowskiego.

 

Historia związała również doczesne szczątki obu bohaterów z Poznaniem. W Krypcie Zasłużonych Wielkopolan w podziemiach kościoła św. Wojciecha, na tzw. „Skałce Poznańskiej”, obok urny z sercem Jana Henryka Dąbrowskiego, bohatera hymnu, spoczywa jego autor – Józef Wybicki.

Józef Wybicki (29.09.1747-10.03.1821) – pisarz, polityk, z wykształcenia prawnik, znany najbardziej jako autor słów „Mazurka Dąbrowskiego” – polskiego hymnu narodowego. Ten utwór zapewnił mu miejsce w narodowym panteonie i nieśmiertelność, zaważył jednak tak dalece na biografii Wybickiego, że zepchnął w cień inne dokonania autora – jednego z najwybitniejszych Polaków ostatnich dziesięcioleci I Rzeczypospolitej i czasów, które po niej nastąpiły. Karierę polityczną rozpoczął do udziału w elekcji królewskiej Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1764 r. Do historii przeszła jego protestacja zgłoszona w trakcie sejmu repninowskiego w 1768 r., która przez współczesnych uznawana jest za jedno z pierwszych działań Konfederacji Barskiej, do której Wybicki dołączył. Wielokrotny poseł na sejm, brał udział w pracach nad wdrożeniem Konstytucji 3 maja jako przedstawiciel stanu mieszczańskiego. Po interwencji rosyjskiej i targowiczan Wybicki wziął udział w tajnych przygotowaniach do wybuchu Insurekcji Kościuszkowskiej. Długoletni współpracownik oraz przyjaciel gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, brał udział w tworzeniu Legionów Polskich we Włoszech. Uczestnik wojen napoleońskich, w 1807 roku przyczynił się do utworzenia Księstwa Warszawskiego, którego był jednym z czołowych polityków. Podczas wojny polsko-austriackiej w 1809 organizował obronę Wielkopolski przed wojskami nieprzyjaciela. Po kongresie wiedeńskim współtworzył Królestwo Polskie.

Rok 2022 został ustanowiony Rokiem Józefa Wybickiego. W uchwale Sejmu RP przypomniano, że w 2022 r. minie 200 lat od jego śmierci, 275 lat od urodzin i 225 lat od powstania „Pieśni Legionów Polskich we Włoszech”.

Jan Henryk Dąbrowski (2.08.1755-6.06.1818) – generał, uczestnik powstania kościuszkowskiego, twórca Legionów Polskich we Włoszech, inicjator powstania wielkopolskiego 1806 roku. W 1807 r. jako dowódca części wojska polskiego, tzw. III Legii, uczestniczył w wyzwalaniu ziem polskich położonych na lewym brzegu Wisły, zdobył Tczew, uczestniczył w oblężeniu Gdańska i w bitwie pod Frydlandem. W 1808 r. został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Virtuti Militari. Brał udział w kampanii 1809 r., podczas której był autorem planu wyprawy do Galicji. Walczył zwycięsko z Austriakami pod Radzyminem i Łęczycą. W 1812 r. dowodził jedną z trzech dywizji polskich piątego  korpusu i odznaczył się w bitwach pod Mohylewem i Borysowem. 26 listopada w bitwie nad Berezyną został ciężko ranny w czasie obrony jednego z mostów. W 1813 r. walczył pod Teltawem, Grossbeeren, Juterbogk i w bitwie pod Lipskiem. Po śmierci księcia Józefa Poniatowskiego został naczelnym wodzem armii Księstwa Warszawskiego. Po upadku Napoleona Dąbrowski powrócił do Warszawy i stanął na czele Komitetu Organizacyjnego Wojskowego, którego celem było zorganizowanie wojska utworzonego Królestwa Polskiego, w którym został także generałem jazdy i piastował funkcję senatora-wojewody. Z powodów zdrowotnych zrezygnował jednak z funkcji publicznych i osiadł w swoim majątku w Winnej Górze w Wielkim Księstwie Poznańskim

26 lutego 2020 roku, w 93. rocznicę ogłoszenia „Mazurka Dąbrowskiego” hymnem narodowym, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu, Fundacja Ochrony Zabytków Wielkopolski, Fundacja Rozwoju Miasta Poznania oraz Muzeum Narodowe w Poznaniu odsłonili tablicę pamiątkową ku czci trzech twórców hymnów polskich, żyjących i tworzących w Wielkopolsce.

Program uroczystości:

5 listopada 2021

17:00 Wykład „Poznański listopad 1806 roku. Rzecz o Napoleonie, Dąbrowskim i Wielkopolanach” – Siedziba Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, ul. Mielżyńskiego 27/29, Sala Posiedzeń.

Wykład wygłosi Sekretarz Towarzystwa PTPN – prof. UAM dr hab. Rafał Dobek

6 listopada 2021

Promocyjne bilety wstępu do Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 – normalny 5 zł, ulgowy 3 zł

14:00-16:30 Ga miejska „Za Napoleonem”

Karta startowa do pobrania w Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, Stary Rynek 3 (6 listopada od godz.10.00)

17:00 Spektakl „Wjazd gen. J.H. Dąbrowskiego i J. Wybickiego do Poznania w 1806 roku”

Stary Rynek – pomiędzy Odwachem a Pałacem Działyńskich

6-10 listopada 2021 

Prezentacja obrazu „Wjazd gen. J.H. Dąbrowskiego do Poznania” Jana Gładysza własność Muzeum Narodowe w Poznaniu, ze zbiorów Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk

Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, w godzinach otwarcia Muzeum

do góry